Μη-κινητικά Συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον
Πρίν αναφερθούμε στα μή-κινητικά ή συνοδά συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η νόσος του Πάρκινσον είναι ένα σύδρομο με μεγάλη ποικιλομορφία που εκδηλώνεται σε κάθε άνθρωπο με διαφορετικό τρόπο και έχει διαφορετική εξέλιξη από ατόμο σε άτομο. Αυτά λοιπόν που θα αναφέρουμε δεν σημαίνει ότι τα έχουν όλοι οι παρκινσονικοί ασθενείς ή ότι θα τα αποκτήσουν όλοι.
Στα μη κινητικά συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον περιλαμβάνονται τα νευροψυχικά συμπτώματα (όπως η καταθλιπτική διάθεση, η παρορμητική συμπεριφορά, η απάθεια καθώς και η διαταραχή κάποιων νοητικών λειτουργιών), τα συμπτώματα που σχετίζονται με τον ύπνο [όπως η υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, και οι συχνές αφυπνίσεις την νύχτα, ή τέλος του ανήσυχου ύπνου όπως η διαταραχή συμπεριφοράς κατα το στάδιο των ονείρων (REM) του ύπνου], τα συμπτώματα που σχετίζονται με το αυτόνομο νευρικό σύστημα (όπως οι διαταραχές της ουροδόχου κύστης και η σεξουαλική δυσλειτουργία), καθώς και τα γαστρεντερικά συμπτώματα (όπως η ναυτία, η βαρυστομαχιά, και η δυσκοιλιότητα). Κάποιοι παρουσιάζουν επίσης πόνο, απώλεια ή πρόσληψη σωματικού βάρους, διαταραχές της όρασης, ή της όσφρησης. Η συχνότητα των μη κινητικών συμπτωμάτων είναι αρκετά υψηλή ιδίως στα προχωρημένα στάδια της νόσου, επηρεάζοντας σημαντικά τη σχετιζόμενη με την υγεία, ποιότητα ζωής των ασθενών αλλά και των συγγενών.
Κάποια μη κινητικά συμπτώματα όπως η καταθλιπτική διάθεση, η διαταραχή της όσφρησης, η δυσκοιλιότητα η διαταραχές του ύπνου ενδέχεται να εμφανιστούν πολλά χρόνια πριν από τα κινητικά συμπτώματα και προτού πραγματοποιηθεί διάγνωση της νόσου του Πάρκινσον, η οποία βασίζεται στην αναγνώριση των τυπικών κινητικών συμπτωμάτων (βραδυκινησία & τρόμος ή δυσκαμψία). Σήμερα αποτελεί κοινή συνείδηση στους ασχολούμενους με την νόσο του Πάρκινσον ότι η εντόπιση και η αντιμετώπιση των μη κινητικών συμπτωμάτων θα προσλαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερη σημασία και θα αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα διαχείρησης της νόσου και των επιπτώσεών της. Μάλιστα, μη κινητικά συμπτώματα, όπως η οσφρητική δυσλειτουργία και η διαταραχή συμπεριφοράς του ύπνου REM, δυνατόν να βοηθήσουν στον όσο νωρίτερα προσδιορισμό ενός πληθυσμού ατόμων «με κίνδυνο εμφάνισης της νόσου του Πάρκινσον». Κάτι τέτοιο θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την έγκαιρη θεραπεία με παράγοντες που επιβραδύνουν ή αναστέλλουν την εμφάνιση της νόσου.
Κατα συνέπεια μια συνολική προσέγγιση της αντιμετώπισης της νόσου του Πάρκινσον πρέπει να περιλαμβάνει την έγκαιρη αναγνώριση και αξιολόγηση και των μη κινητικών συμπτωμάτων. Συχνά, τα μη κινητικά συμπτώματα διαφεύγουν κατα την ιατρική εξέταση. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην τάση εστίασης στις κινητικές πλευρές της νόσου ή, ίσως, στην έλλειψη επίγνωσης της σύνδεσης φαινομενικά άσχετων μη κινητικών συμπτωμάτων και της νόσου. Σήμερα μετά από υψηλού επιπέδου μελέτες, έχουν επινοηθεί έγκυρα ερωτηματολόγια και κλίμακες αναγνώρισης και αξιολόγησης των μή κινητικών συμπτωμάτων. Ένας σημαντικός λόγος για την ενδεχόμενη μη έγκαιρη αναγνώριση των μη κινητικών συμπτωμάτων είναι ότι οι ασθενείς ενδέχεται να μην αποκαλύψουν μια σειρά από μη κινητικά συμπτώματα –ειδικά τις δυσκολίες στην κατάποση, την δυσκοιλιότητα, την συχνοουρία, τις ψευδαισθήσεις, τα σεξουαλικά προβλήματα και την παρορμητική συμπεριφορά– είτε λόγω αμηχανίας, είτε επειδή δεν γνωρίζουν ότι σχετίζονται με τη νόσο του Πάρκινσον. Πρέπει λοιπόν ο ασθενής να ενθαρρύνεται διακριτικά από τον γιατρό προκειμένου να αναφερθεί σ’αυτά.
Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι αρκετά από τα μή κινητικά συμπτώματα απαντούν στην αντιπαρκινσονική (ντοπαμινεργική) αγωγή. Αρκετά συμπτώματα όπως η κατάθλιψη-ανηδονία, το άγχος-πανικός, η συχνοουρία (υπερδραστηριότητα κύστης), η νυκτερινή ενούρηση, η διαταραχή στυτικής λειτουργίας, η δυσκοιλιότητα και τέλος οι πόνοι, βελτιώνωνονται ή και παύουν όταν ξεκινήσουμε ή και βελτιώσουμε την αντιπαρκινσονική θεραπεία. Επίσης συχνά παρατηρείται μία ημερήσια διακύμανση (αυξομείωση) των συμπτωμάτων αυτών η οποία πιθανά να σχετίζεται με την επαρκή ή όχι δράση του αντιπαρκινσονικής φαρμακευτικής αγωγής το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Υπάρχει δηλαδή έξαρση των μη κινητικών συμπτωμάτων όταν ο αθενής είναι, ή πρόκειται να γίνει δύσκαμπτος «μαγκωμένος» (χρόνος off στα αγγλικά) διότι έχει περάσει η δράση του προηγούμενου χαπιού ή δεν έχει προλάβει να δράσει το επόμενο. Στις μέρες μας υπάρχουν ντοπαμινεργικές θεραπείες με βελτιωμένες φαρμακοκινητικές δυνατότητες που επιτρέπουν πιό συνεχή δράση και πιθανά λιγότερες διακυμάνσεις και των μη κινητικών συμπτωμάτων. Επιπλέον, τα άτομα με γνωστική έκπτωση, ψύχωση, υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, στυτική δυσλειτουργία ή σιελόρροια μπορεί να ωφεληθούν από τη χορήγηση άλλων κατάληλων φαρμακευτικών σκευασμάτων.
Τέλος θα πρέπει να αναφερθεί ότι ενώ η ντοπαμινεργική θεραπεία αποτελεί εδώ και πολύ καιρό το επαρκέστερο μέσον για την αντιμετώπιση των κινητικών συμπτωμάτων της νόσου του Πάρκινσον, ενδέχεται να επιταχύνει την εξέλιξη ορισμένων μη κινητικών συμπτωμάτων, όπως τα σύνδρομα διαταραχής του ελέγχου των παρορμήσεων (με παρορμητική ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά που περιλαμβάνει ακόμη και συνεχή καταστροφική ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια-απώλεια χρημάτων προστριβές στο οικογενειακό περιβάλλον κλπ) και η ορθοστατική υπόταση, οι παραισθήσεις και οι διαταραχές του ύπνου. Προσοχή λοιπόν στην έγκαιρη αναγνώριση και αναφορά στον θεράποντα των πιθανών μή κινητικών συμπτωμάτων.

Κατάλογος Μή-κινητικών συμπτωμάτων της νόσου του Πάρκινσον.

Νευροψυχιατρικά προβλήματα
Ø νοητικές διαταραχές
Ø διαταραχές προσοχής
Ø απάθεια
Ø ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις, σύγχυση
Ø αγχώδεις διαταραχές, κρίσεις πανικού
Ø ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (φάρμακα)
Ø κατάθλιψη, ανηδονία

Διαταραχές ύπνου
Ø ημερήσια υπνηλία
Ø εφιάλτες
Ø διαταραχή συμπεριφοράς στο στάδιο REM
Ø υπερτονία REM
Ø διαταραχές κινητικότητας μη-σχετιζομενες με REM
Ø αϋπνία-συχνές αφυπνίσεις
Ø αποδιοργάνωση αναπνοής
Ø σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και περιοδικές κινήσεις άκρων

Διαταραχές αυτονόμου νευρικού συστήματος
Ø διαταραχές ουροδόχου κύστεως
  – επιτακτικές ουρήσεις
  – νυκτερινή ενούρηση
  – συχνότητα
Ø σμηγματόρροια
Ø υπεριδρωσία
Ø ορθοστατική υπόταση
Ø στυτικές διαταραχές

Συμπτώματα από το πεπτικό
Ø σιελόρροια
Ø αγευσία
Ø δυσφαγία-πνιγμονή
Ø ανάρροια-έμμετος
Ø ναυτία
Ø δυσκοιλιότης
Ø αίσθημα μη-ικανοποιητικής κένωσης
Ø ακράτεια Διαταραχές αισθητικότητας, αισθήσεων & πόνοι
Ø πόνος
  – πρωτοπαθής κεντρικής αιτιολογίας σχετιζόμενος με την νόσο δευτεροπαθής
  – σχετιζόμενος με τις διακυμάνσεις (wearing-off, off-period dystonia)
Ø παραισθησίες
Ø οσφρητικές διαταραχές
Ø οπτικές διαταραχές (αντίθεση, έγχρωμη όραση)